16 Mayıs 2019 Perşembe

Zaman Sistemleri 3 - Atomik Salınımları Esas Alan Sistemler

Bu sistemler elektromanyetik salınımları esas alır. Uzay tabanlı konum belirleme sistemlerinde sinyalin uydudan alıcıya varış sürelerinin ölçülmesinde kullanılan tek biçimli (uniform), frekans duyarlığı yüksek ve kolay ulaşılabilir bir zaman ölçeğidir.
·       Uluslararası atomik zaman (Fr. temps atomique international, TAI): Dünya çapında 50’den fazla laboratuvardaki yaklaşık 300 atomik saat tarafından tutulan zamanın ağırlıklı ortalaması olarak tanımlanmaktadır. Bir atomik saniye, özel koşullarda Sezyum 133 atomunun, iki ince enerji seviyesi arasındaki geçişe karşılık gelen, 9192631770 kez titreşimi için geçen süre olarak ifade edilmektedir. TAI sürekli bir zaman ölçeği olup TT’nin uygulamaya yönelik bir şekli olarak düşünülebilir. TAI, TT’ye göre sabit olarak 32.184 saniye geridir. TAI-UT1 farkı ise 1 Ocak 1958 için yaklaşık sıfır alınmaktadır.
·       Eş güdümlü evrensel zaman (universal time coordinated, UTC): Tarihsel açıdan bakıldığında, UT1’in insan yaşamı için en önemli zaman ölçeği olduğu görülmektedir. Fakat yerkürenin hareketindeki düzensizlikler ve bunların zaman içerisindeki değişimi bu ölçeğin düzenli ve sürekli olmasına engel teşkil etmektedir. Pratik bir zaman ölçeği, tek biçimli bir zaman birimi sağlamalı ve UT1 (yani yerkürenin dönüşü) ile yakın bir ilişkiye sahip olmalıdır. TAI’nin tek biçimliliği ile UT1’in yerkürenin dönüşüyle yakın ilişkisinin birleştirilmesi neticesinde UTC ortaya çıkmıştır. UTC’nin zaman aralığı tam olarak TAI’ye karşılık gelmekte ve UT1’den olan farkı 0.9 saniyeden küçük tutulmaktadır [1]. Bu, “UT1-UTC” değerlendirmelerine bağlı olarak UTC’ye 1 saniyelik düzeltme uygulanarak veya uygulanmayarak sağlanmaktadır. Bu 1 saniyelik düzeltmelere “artık saniye (leap second)” denmektedir.
·       GPS zamanı (GPST): 6 Ocak 1980 saat 00.00 için UTC(USNO) ile aynı kabul edilmiştir (UTC ile UTC(USNO) arasındaki fark 1 milisaniye mertebesindedir). Ancak GPS zamanı sürekli bir zaman sistemi olup bu zamana artık saniye düzeltmesi getirilmemektedir. Uygulamada ise GPS zamanı; GPS haftaları ve GPS saniyeleri ile ifade edilmektedir. GPS haftaları 6 Ocak 1980 saat 00.00’dan başlanarak sayılmaktadır.
·       GLONASS zamanı (GLONASST): UTC’ye 3 saat eklenerek bulunur.
·       Galileo sistem zamanı (GST): GPS zamanı ile özdeştir. Başlangıç epoğu 22 Ağustos 1999 saat 00.00’dır.
·       BeiDou sistem zamanı (BDT): Başlangıç epoğu 1 Ocak 2006 saat 00.00 olan, UTC ile senkronize bir zaman ölçeğidir.
Zaman sistemleri arasındaki ilişki [2]


KAYNAKLAR:
[1] McCharty, D. D., Seidelmann, P. K., 2009, Time from Earth rotation to atomic physics, WILEY-VCH Verlag, Weinheim.
[2] Jekeli, C., 2016, Geometric reference systems in geodesy, Ohio State University, Columbus, Ohio.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder